Vijveraanleg: Aan het begin staat een ontwerp
Auteur : Eric Buedts
Bron : Vijvers en Koi

Hoe een vijver aanleggen ?
Aanleggen van een vijver is een van de leukste bezigheden die een vijverhobbyist zich kan bedenken. Natuurlijk is het soms zwaar werk dat verzet moet worden, maar de creativiteit en het plezier daarna is onbegrensd. Tegenwoordig zijn er vele keuzes mogelijk wat betreft het type vijver en materialen, die dan het werk aanzienlijk vereenvoudigen.
Een vijver en zijn vorm zijn onlosmakelijk verbonden met de tuin waarin de vijver ligt. Daarom moet hij ook de sfeer uitstralen van de tuin, waarin hij wordt aangelegd. Het eenvoudigst is dit te realiseren wanneer u de tuin in zijn geheel aanpast. Dan zijn de keuzes het eenvoudigst te maken. Wanneer de vijver in een bestaande tuin wordt aangelegd, zijn de keuzes beperkter. Dan bepaalt de reeds aanwezige lijst het schilderij dat wordt geschilderd.

Wij adviseren iedereen om niet al te klein te beginnen. Wij hebben al heel vaak gehoord dat mensen begonnen met een vijvertje van 1000 liter en zo aan het vijver gebeuren verslingerd raakten dat ze al binnen enkele jaren overgingen op een grotere vijver van 3000 of 4000 liter. Vaak betekende dat men de oude vijver volledig moest vervangen, hetgeen extra kosten met zich meebracht. Een grotere vijver komt trouwens makkelijker in biologisch evenwicht dan een kleine! Deskundigen adviseren een minimum oppervlak van vijf vierkante meter, dan heeft de vijver een goede kans van slagen.Als u een gezonde vijver wil, is de keuze van de locatie van doorslaggevend belang. Plan dus op voorhand precies waar u uw vijver wil aanleggen.

De noordkant van de tuin is eerder ongeschikt. Bij de keuze van de locatie dient u ook rekening te houden met de buren: een klaterende fontein of een kabbelend beekje kunnen op termijn storend werken en hebben al dikwijls talloze burenruzies veroorzaakt. En kikkers zorgen soms voor zoveel achtergrondlawaai dat niemand nog de slaap kan vatten. Last but not least: ook veiligheidsmaatregelen, bijvoorbeeld voor kinderen, zijn belangrijk.
Even levensnoodzakelijk zijn de toevoer en afvoer van water. Voor de watertoevoer kan u gebruik maken van leidingwater. Om uw vijver te vullen mag u nooit regenwater gebruiken. Regenwater is immers uitermate arm aan mineralen en het bevat een aantal verontreinigingen uit de lucht. Daarom mag het ook nooit rechtstreeks naar de vijver geleid worden.

Ook bronwater is niet geschikt om een vijver een eerste keer te vullen. In principe bevat bronwater heel weinig zuurstof en het neemt vaak in verschillende lagen van de ondergrond substanties op die voor de bewoners van uw vijver in sommige gevallen schadelijk kunnen zijn. Onderzoek dus eerst de kwaliteit.
U moet ook van in het begin rekening houden met de filters en pompen. Om aan de planten en dieren een optimale leefomgeving te bieden, is het belangrijk dat de filters en pompen correct zijn geplaatst zodat ze efficiënt kunnen werken. En bij belichtingssystemen moet u nu al rekening houden met de stroomtoevoer, de kabels en de schakelaars. Vergeet ook de differentiaalbeveiliging niet.

Tekenen geeft ideeën
De tuin wordt meestal door het gehele gezin gebruikt. Daarom is het heel belangrijk om voordat u daadwerkelijk de spade in de grond steekt, eerst de wensen van het gezin te inventariseren. De één houdt van zonnen en dus moet er een zonnehoekje worden gecreëerd. De ander wil een groentetuintje en daar moet dan dus ook een plekje voor worden gevonden.
Hierna kunt u aan de slag gaan met potlood en tekenpapier. De tuin wordt op schaal uitgetekend, de bomen worden aangegeven, het tuinhuisje en ga zo maar verder. Ook wordt er rekening gehouden waar en op welk moment de zon in de tuin schijnt en waar de schaduwplekken zich bevinden. Dan komt de daadwerkelijke invulling van de tuin en de plaatsbepaling van de vijver.

Een paar voorwaarden en aanwijzingen voor het bepalen van de ideale ligging van de vijver
Als de vijver meer dan 6 à 8 uur in de zon licht, zorg dan voor voldoende substraat of lava in de vijver;
Een natuurlijke vijver kan het beste op het diepste punt van de tuin worden aangelegd, terwijl een siervissen- of koivijver het meeste plezier schenkt wanneer hij aan de rand van het terras ligt;
Leg de vijver het liefst niet onder hoge bomen en zeker niet in de buurt van bomen waarvan de bladeren veel looizuur bevatten; wilg en eik bijvoorbeeld;
Water- en stroomvoorzieningen in de buurt van de vijver vergemakkelijken het onderhoud aanzienlijk. Dit geldt ook voor een waterafvoerput;
Bepaal vooraf wat u met de uitgegraven grond wilt doen. Bestemt u hem voor de aanleg van een waterval of een verhoging in de tuin of voert u hem af;
Teken een dwarsdoorsnede van de vijver, zodat u tijdens het graven een houvast hebt;

Van natuur naar techniek
Naarmate een vijver onnatuurlijker wordt, zal er meer techniek toegepast moeten worden om de kwaliteit van het water op peil te houden. De natuurlijkheid van een vijver heeft in dit opzicht alles te maken met de beesten die we zelf in of op de vijver uitzetten. Een vijver heeft nu eenmaal zijn beperkingen wat natuurlijke voedselbronnen en biologisch vermogen betreft. Door mensenhanden aangelegde waterpartijen hebben altijd het karakter van een tijdelijke waterbiotoop. De oorzaak hiervan is gelegen in het feit, dat er maar zelden een natuurlijke waterbron op de vijver is aangesloten. Bijna altijd is de verdamping van het water groter dan de natuurlijke aanvoer van vers water. Daarom is regelmatig vers water toevoegen een must.
Ook is dit deels op te vangen door de vijver zo diep mogelijk te maken. Een goede oppervlakte/diepte-verhouding voorkomt dat er te veel water verdampt.

Houdt wel rekening met de diepten waarop de planten moeten komen. U kunt hiervoor het beste terrassen aanleggen. Een ander nadelig aspect van het ontbreken van een natuurlijke aanvoer van vers water is als gevolg hiervan het ontbreken van een natuurlijke afvoer van voedingsstoffen. In de natuur worden deze afgevoerd naar zee waar ze worden afgebroken. In onze tuinvijvers hopen ze zich bijna altijd op. Zorg dan met substraat of lava voor voldoende huisjes waar zich dan de bacteriën of micro organismen in kunnen huizen.
Dit kan op verschillende manieren : door een bodemfilter, een planten-/moerasfilter of een aparte biofilter(zoals bij Koi vijvers). Het is zeer aan te bevelen om met de waterhuishouding en de manier waarop u deze wilt besturen, al bij de aanleg van uw vijver rekening te houden. Hierdoor voorkomt u veel gesleep en gesjouw.

Ook moet u de juiste diepte bepalen. Als men siervissen wil gaan houden, zoals goudvis, winde e.d., dan is de vuistregel dat een stuk van de vijver een diepte van ongeveer 80 cm moet hebben. Kiest men voor koi-karpers, dan is een diepte van 150 tot 200 cm nodig. Deze dieptes zijn noodzakelijk voor de vissen om zich voor eventueel passerende reigers te kunnen verstoppen en ook om zonder problemen te kunnen overwinteren. Ook bepaalde plantensoorten hebben diepte nodig, zoals sommige waterlelievariëteiten.

Op welke plaats de vijver in de tuin inpassen?
Als u een vijver gaat aanleggen, denk dan steeds goed na. U moet u natuurlijk niet zomaar een gat in uw tuin graven, daar een stuk folie in gooien , vullen met water. Als dan denken dat u een vijver heeft heb je het wel mis. Een vijver vergt dus een hele andere aanpak. U moet zich op vooraf namelijk over een aantal punten goed nadenken. Hieronder volgen de meeste van die punten die u daarbij kunnen helpen.

Dat een vijver niet in de zon zou mogen liggen is een misvatting. Mijn ervaring leert het tegendeel: een vijver moet, bij voorkeur, 6 tot 8 uren zon per dag hebben. Mijn eigen vijver licht een ganse dag in de zon. De zuurstofplanten en de bacteriën, die de basis vormen van een vijver hebben zonlicht nodig. Vooral de zuurstofplanten, voor de assimilatie en groei. In een schaduwvijver groeien de zuurstofplanten veel minder goed. Ook vissen en amfibieën hebben graag veel zonnewarmte. Een kikker kan soms op een lelieblad gewoon zitten te zonnen.

Hebt u een plaats gekozen, houdt u er dan rekening mee of er soms geen bladverliezende bomen of struiken in de buurt van de vijver staan. Als in het najaar de bladeren afvallen,dan staat u misschien elke dag met uw schepnetje te vissen om de gevallen bladeren uit de vijver te halen, tenzij u een net over de vijver spant. Dit heeft wel één nadeel, een vijvernet is weer niet moei voor het oog. Vervelend voor u maar nadelig en onrustig voor uw vijver en uw vissen. Als er dan nog giftige bomen, of beter vertaald, de blaren van de bomen die giftig zijn, dan zit je dus met een dubbel probleem. De bladeren van de eik dat loog bevat, wilg, gouden regen en alle nootbomen zijn giftig voor uw vissen. Verder is nog het nadeel van vallend blad, dat op de bodem van uw vijver terechtkomt en gaat rotten. Dit proces zal de hoeveelheid voedsel en gasvorming in uw vijver doen toenemen. Hier door krijg je dan weer algengroei. Het is dus belangrijk, in het algemeen bladeren weg te vissen of te voorkomen.

Plaats uw vijver niet al te ver van uw woning. Veel mensen plannen een vijver ergens achter in een tuin. Deze mensen vertellen mij dan achteraf toch spijt te hebben dat de vijver niet korter aan huis licht, ook al heb ik hen daar voor de planning van de vijver op attent gemaakt. Het is veel leuker om vanuit uw huis een goed zicht te hebben op uw vijver.U zal toch regelmatig even naar uw vijver moeten kijken als bv. een filtersysteem hebt dat onderhouden moet worden. Als u dan een flink stuk moet gaan, dan kan dat op den duur storend werken.


Vijveraanleg in de praktijk
Nadat u de juiste plaats voor de inplanting van uw vijver, moet u de vorm van de vijver met een tuinslang of met piketpaaltjes uitzetten. De laatste hebben de voorkeur. Deze kunnen stevig in de grond verankerd worden, en kunnen worden gebruikt bij het waterpas maken van de vijverrand. Met krijt kunt u door gebruik te maken van een grote waterpas precies de juiste hoogte aangeven om zodoende een leidraad bij het graven te krijgen. Begin hierna van buiten naar binnen te graven. Dus eerst de vijverrand om vervolgens naar de diepere gedeelten te gaan. Bedenk hierbij goed dat alles wat te veel wordt uitgegraven, later weer aangebracht moet worden. Men praat dan van losse aarde en die is niet stabiel. Instortingsgevaar is dan ook altijd mogelijk. U moet dus tijdens het graven regelmatig meten en controleren.
Zou u besloten hebben een Koivijver aan te leggen, dan zijn bodemafvoeren een juiste keuze ter aanvulling op de besturing van de waterkwaliteit. Deze afvoeren kunnen werken als communicerende vaten tussen vijver en filter en kunnen dan ook aangesloten worden aan een bezinkingsput of op het rioleringsnet, zodat vuil eenvoudig kan worden afgevoerd. Het is wel noodzakelijk om de pvc-buizen in een bed van beton te leggen. Hiermee voorkomt u verzakking met als gevolg lekkage van de buizen.
we bespreken de aanleg van een Koivijver in aparte artikels.

Wanneer het zware werk klaar is, dient de kuil geheel te worden ontdaan van scherpe dingen, die de folie kunnen beschadigen. Een beschermdoek moet u aanbrengen wanneer u pvc-folie en rubberfolie gebruikt.
Bij de volgende stap hebt u een aantal helpende handen nodig. Folie aanbrengen in de vijver is namelijk een moeilijk werkje, dat bijna niet alleen geklaard kan worden. Gezamenlijk vouwt u de folie uit of rolt hem af op de grond naast de vijverkuil en trekt hem over de kuil, waarna je de folie in de kuil laat zakken er daarbij goed op lettend dat de naden glad gestreken worden. Door de waterdruk zullen zij straks helemaal platgedrukt en daarmee bijna onzichtbaar worden. Tegelijkertijd met het vullen met water kunt u deze naden verder fatsoeneren.Als u rubberfolie gebruikt kunt u deze plooien of naden wegwerken met speciale banden en lijm, maar dit moet u doen VOOR u de vijver laat vollopen met water. Je mag ook niet vergeten VOOR je de vijver laat vollopen, dat de substraat of lava op de bodem moet worden uitgestrooid samen met de bacteriën.
De waterlelie op zijn plaats zetten en andere planten, zoals zuurstofplanten en bepaalde oeverplanten die diep moeten staan, al op hun vaste plaats zetten. Als je dit allemaal moet doen nadat de vijver is volgelopen met water, dan wordt het vijverwater vuil van de vijvergrond.
Als u ook gekozen hebt voor een waterval of beekloop, kunt u de folie van de vijver met speciale lijm koud lassen met de folie van deze twee waterelementen. Doe dit meteen, want later als de vijver geheel gevuld is, valt lekkage en daarmee een hoop geklungel bijna niet te voorkomen.

Het uitstrooien van het substraat of de lava.
De waterplanten.
Vijveraarde. Voor moerasplanten is speciale vijveraarde verkrijgbaar. Van welk merk u neemt heeft geen belang, zolang er maar vijveraarde op staat. Het is verstandig dat de vijveraarde afdekt met een laagje witte zand of nog beter met kiezelstenen. Zo voorkom je uitspoelen van de vijveraarde uit de mandjes. Het is verstandig om woekerende soorten moerasplanten in plantmanden of gesloten bakken te plaatsen. Over de te gebruiken voedingsbodem lopen de meningen en adviezen nogal uiteen. Over het algemeen kan men stellen dat waterplanten geen voedselrijke bodem of extra bemesting nodig hebben, maar wil men voldoende plezier beleven van bepaalde bloeiende planten, dan zullen we moeten zorgen dat deze planten voldoende voedingsstoffen tot hun beschikking hebben. Ik noem in dit verband Butomus, Sagittaria en Pontederia. In deze gevallen en ook bij andere bloeiende planten dienen we een goede, liefst kleiige vijveraarde te gebruiken die de benodigde voedingsstoffen voor de planten bevat. Je kan ook in de vakhandel van die voedings pillen of tabletten kopen. Deze kan dan eventueel in de vijveraarde steken bij nieuwe gepote waterplanten, waardoor ze een extra stimulans krijgen aan voedingstoffen. Zo zullen deze waterplanten ook het zelfde jaar uitbundig bloeien en groeien. Substraat of lava. Een tweede materiaal dat kan gebruikt worden om waterplanten in te potten, is lava of substraat. Dit materiaal wordt de laatste jaren veel gebruik, waardoor vijveraarde minder gebruikt wordt. Het voordeel van dit materiaal is, dat het niet uitspoelt. Nog een voordeel is dan er in het substraat of lava, zich goede bacterieën kunnen nestelen die mee een bijdrage leveren aan helder vijverwater. Het moet niet afgedekt worden met kiezel. Hier kan ook gebruik gemaakt worden van voedings pillen of tabletten.
Substraat
Lava
De waterlelies.
Lelieaarde. Waterlelies bestaan uit een wortelknol in de vijverbodem, een stengel en drijfbladeren op het wateroppervlak. De lengte van de stengel moet gelijk zijn aan de waterdiepte op de plaats waar u de lelie wilt poten. De bladeren mogen aan de bovenkant niet nat worden. Het is dus niet verstandig om waterlelies in de buurt van fonteinen of watervallen te planten. Waterlelies nemen vooral via de wortelknol veel voedingsstoffen op. Het is dan ook belangrijk dat u de knol op een goede manier poot. U kunt de knol bijvoorbeeld direct in de vijverbodem planten. Hiervoor is speciale lelieaarde verkrijgbaar. U heeft een laag van minimaal 15 cm dik nodig en deze aarde met een laagje kiezel afdekken. Het is belangrijk dat de bodem luchtig is, zodat de lelie voldoende voedingsstoffen kan opnemen. Als de vijver minder dan 60 cm diep is, kunt u de waterlelies ook allemaal in een aparte korf plaatsen. De plantkorf moet zo groot mogelijk zijn. Een diameter van 30 centimeter is niet overdreven. De korf moet geperforeerd zijn, zodat het water er aan alle kanten in kan doordringen. Kokosvezel is als materiaal voor een plantkorf uitermate geschikt. U kunt de korf met speciale lelieaarde vullen. Om het wegspoelen van deze grond te voorkomen, kunt u eerst een jute doek in de korf aanbrengen. Ook hier kan men gebruik maken van die voedings tabletten, zij zullen er voor zorgen dat u kans maakt dat het zelfde jaar nog een lelie bloem kan krijgen. Substraat of lava. Ook hier kan gebruik gemaakt worden van substraat of lava. Ook dit materiaal wordt de laatste jaren ook veel gebruik voor lelie’s, waardoor lelieaarde minder gebruikt wordt. De voordelen zijn het zelfde zoals we beschreven hierboven bij waterplanten.

Dit is een Artikel van derden
Koieagle - Alle rechten voorbehouden
Zie ook het artikel Ecolan Folie